Korzenne opowieści z Kindelmarkt - pierniki, miód i słodka zemsta Lessinga

W samym sercu przedświątecznego zgiełku kryją się smaki i anegdoty, które pamiętają dawne Breslau. Wrocławski Kindelmarkt to nie tylko budy i ozdoby - to historia o piernikarzach, miodzie i jednej małej zemście, która stała się lokalnym hitem. Reportaż przywołuje zapachy, kształty i sentencje wypisane na lukrowanych sercach.

• Kindelmarkt - targ, który przez stulecia ubierał Rynek
• Jak piernik Lessinga stał się słodką pomszczoną reklamą
• Smaki jarmarku we Wrocławiu - miód, precle i turecki akcent

Kindelmarkt - targ, który przez stulecia ubierał Rynek

Historyczna wersja jarmarku, znana jako Kindelmarkt, zaczęła kształtować obyczaje handlowe miasta już w 1566 roku i przez ponad trzy stulecia wpisywała się w rytm adwentu. Zdarzało się, że handel startował na dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem; później za datę otwarcia przyjęto 13 grudnia - dzień Świętej Łucji - a targ ciągnął się do Trzech Króli, czyli 6 stycznia.

„Początkowo skromny (jarmark – red.) rozrósł się z czasem na trzy strony Rynku”

• Grzegorz Sobel

Współczesna rekonstrukcja tradycji pojawiła się dopiero w 2008 roku; w ostatnich edycjach jarmark bywa otwierany na tydzień i dłużej, a jego współczesna formuła rozciąga się często poza sam Rynek.

Jak piernik Lessinga stał się słodką pomszczoną reklamą

Jedna z najbardziej barwnych opowieści dotyczy Gottholda Ephreima Lessinga (1729-1781) - literata, który w latach 1760-tych zamieszkał we Wrocławiu. Miał kłopoty z hazardem i nocnym stylem życia, co zirytowało jednego z miejscowych piernikarzy. Tuż przed jarmarkiem w 1761 roku piekarz wprowadził do sprzedaży figurkę piernikową przedstawiającą Lessinga - karykaturalną, „garbatą” postać z krótką kamizelką.

„Piernikowy Lessing był dość dużym ludzikiem z lekko zniekształconymi kończynami, garbaty, przyodziany w wąskie spodnie i przykrótką kamizelkę.”

• Grzegorz Sobel

Do piernikowej figurki dołączono często żartobliwe sentencje krytykujące obyczaje bohatera - zabieg, który miał przynieść piernikarzowi domowy spokój i… sporą sprzedaż. Dzięki staraniom firmy Wrocławskie Pierniki i rekonstrukcji opisów źródłowych odtworzono dawne foremki, więc historia Lessinga przetrwała także w materiale.

Smaki jarmarku we Wrocławiu - miód, precle i turecki akcent

Na stoiskach Kindelmarkt dominowały słodkości i produkty o symbolicznej wymowie. Popularność zdobywał szczególnie miód - przypisywano mu właściwości lecznicze i symbol dobrobytu. Na jarmarkach sprzedawano też orzechy z zieloną łupiną, jabłka, mak oraz pieczywo świąteczne jak Weihnachtsbretzel - nadziewane rodzynkami precle bożonarodzeniowe.

Wśród wypieków szczególną pozycję zajmowały pierniki - glazurowane, zdobione migdałami, marcepanowe figurki i różne regionalne warianty, w tym Bauernbissen z dodatkiem kopru włoskiego. Jak wspominał urodzony we Wrocławiu pedagog i pisarz August Friedrich Krause:

„Spektakl zaczynał się dla nas przed budami z piernikami.”

• August Friedrich Krause

Krause opisywał dalej zapachy, marcepanowe „prosiaczki” i olbrzymie serca pokryte czerwoną glazurą - obrazy dziecięcego zachwytu, które dziś czyta się jak relację z pierwszych, najsmaczniejszych świątecznych wspomnień.

Praktyczne ujęcie - co warto zapamiętać

• Tradycja historycznego Kindelmarkt sięga 1566 roku; współczesny jarmark odrodził się w 2008 roku.
• W ofercie dawnych bud dominowały: miód, pierniki (w tym Bauernbissen), precle bożonarodzeniowe i kandyzowane owoce.
• Rekonstrukcje historycznych foremek przygotowała firma Wrocławskie Pierniki na podstawie zapisków źródłowych.

Na koniec - choć aromaty dawnych jarmarków są nie do całkowitego odtworzenia, opowieści o piernikach, sentencjach na lukrowanych sercach i egzotycznym „miodzie tureckim” przypominają, że jarmark to nie tylko handel. To rytuał, który łączy smak, humor i lokalne anegdoty - i warto szukać tych smaków podczas spaceru po świątecznym Rynku.

Źródło: książka „Jarmarki bożonarodzeniowe w dawnym Wrocławiu” - Grzegorz Sobel, Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2022.

na podstawie: Urząd Miasta we Wrocławiu.