Zbiornik Rzymówka coraz bliżej. Ponad 237 mln zł z UE na budowę suchego zbiornika dla Dolnego Śląska
FOT. www.gov.pl/web/wody-polskie
To największa inwestycja przeciwpowodziowa w regionie od lat. Suchy zbiornik Rzymówka ma kosztować ponad 356 milionów złotych, z czego aż 237 milionów pochodzi z dofinansowania Unii Europejskiej. Gdy w 2028 roku zostanie oddany do użytku, ochroni życie i majątek tysięcy mieszkańców Dolnego Śląska.
Rzymówka to nie tylko projekt – to konkretna odpowiedź na realne zagrożenia
Zbiornik powstanie pomiędzy Złotoryją a Legnicą, w miejscu, gdzie Kaczawa opuszcza tereny podgórskie i wkracza w niziny – idealne, niestety, do rozlewisk. Będzie to tzw. suchy zbiornik przeciwpowodziowy, który woda wypełni tylko w sytuacjach zagrożenia – po to, by zatrzymać falę wezbraniową i uchronić ludzi oraz ich dobytek.
– Uzyskanie ponad 237 milionów złotych dofinansowania z programu FEnIKS to rezultat rzetelnego i profesjonalnego przygotowania wniosku przez pracowników Wód Polskich. Dzięki ich zaangażowaniu możliwa stała się realizacja jednej z najważniejszych inwestycji przeciwpowodziowych w regionie. Budowa zbiornika Rzymówka znacząco zwiększy poziom ochrony przed powodzią, zapewniając bezpieczniejszą przyszłość dla ponad 32 tysięcy mieszkańców. To również istotny krok w kierunku adaptacji do zmian klimatu i wzmocnienia odporności zlewni rzek na coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe
– mówi Mateusz Balcerowicz, prezes Wód Polskich.
Pojemność zbiornika wyniesie 10,5 mln m³, a jego główna zapora sięgnie 1790 metrów długości, co czyni go jednym z największych tego typu obiektów w Polsce. Oprócz niej powstaną trzy dodatkowe zapory – tzw. cofkowe – m.in. w Rokitnicy i Kozowie oraz boczna zapora wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 363. Wszystko po to, by zabezpieczyć zarówno tereny mieszkalne, jak i przemysłowe, infrastrukturę drogową i ujęcia wody pitnej, m.in. w Smokowicach.
FOT. www.gov.pl/web/wody-polskie-wroclaw
Najbardziej skorzysta na tym Legnica, która od lat chroniona jest jedynie od strony Nysy Szalonej. Kaczawa, będąca jej głównym zagrożeniem, do tej pory nie miała takiego wsparcia. Rzymówka będzie więc nową tarczą przeciwpowodziową dla miasta i zagłębia miedziowego, które generuje olbrzymią wartość dla całej gospodarki Dolnego Śląska.
Wysiedlenia, ugody i odszkodowania. Twarda cena bezpieczeństwa
Zanim Rzymówka zacznie chronić ludzi – sama musiała ich… przesiedlić. W ramach przygotowań do budowy, konieczne było wykupienie licznych działek na terenach planowanego zbiornika. Łączna kwota wypłaconych odszkodowań wyniosła ponad 55 mln zł, z czego ponad 48 mln to suma zawartych ugód, a reszta to rekompensaty wypłacane w trybie decyzji administracyjnych.
Proces nie był łatwy, bo przecież dla wielu mieszkańców oznaczał pożegnanie z miejscem, gdzie żyli od pokoleń.
– Zawarliśmy dotychczas 51 ugód na kwotę ponad 48 mln zł. Ponadto, poza ugodami w ramach zadania wypłacane są też odszkodowania za wywłaszczone prawo własności na podstawie odrębnych decyzji administracyjnych. W ramach 30 postępowań wypłaciliśmy ponad 7 mln zł. W grudniu planujemy zakończyć procedurę zatwierdzania do wypłaty odszkodowań, co pozwoli nam zamknąć etap regulacji spraw własnościowych. Dzięki temu już w przyszłym roku będziemy mogli ruszyć z robotami budowalnymi
– mówi Jacek Jarząbek, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ekonomicznych i Organizacyjnych.
Dzięki zakończeniu tego etapu, budowa może się rozpocząć już w 2025 roku. To ważny moment, bo zbiornik powstanie dokładnie tam, gdzie Kaczawa wychodzi z gór i zaczyna swój niebezpieczny bieg przez niziny – idealne miejsce do gromadzenia się wód wezbraniowych.
Bezpieczna przyszłość Dolnego Śląska
Po oddaniu do użytku, Rzymówka będzie miała pojemność 10,5 mln m³. Jej główna zapora osiągnie długość 1790 metrów, a dodatkowe – tzw. cofkowe i boczne – będą zabezpieczać okoliczne wsie i infrastrukturę, w tym drogi wojewódzkie i ujęcia wody pitnej. W razie powodzi zbiornik przyjmie wodę, która mogłaby zalać domy, zakłady przemysłowe czy pola uprawne.
Najwięcej zyska Legnica, która do tej pory była chroniona jedynie od strony Nysy Szalonej. Rzymówka stworzy realną barierę dla wód Kaczawy – rzeki, która w 1997 roku zalała część miasta i pokazała, jak dramatyczne mogą być skutki braku wystarczającej ochrony.
Choć kluczowym celem zbiornika jest bezpieczeństwo, nie zapomniano o środowisku. W czaszy zbiornika powstanie zalew powyrobiskowy o powierzchni 20 hektarów, który przywróci siedliska dla ptactwa i roślinności zależnych od okresowego zalewania. Uzupełnieniem będzie przepławka dla ryb i bystrotok – wszystko po to, by zachować ciągłość migracyjną i nie zaburzyć naturalnego rytmu życia wodnych organizmów.
Zbiornik Rzymówka nie tylko zatrzyma wodę – on zatrzyma katastrofę, zanim ta nastąpi. To inwestycja, która w przyszłości może decydować nie tylko o milionach w budżecie, ale i o ludzkim bezpieczeństwie. A patrząc na tempo zmian klimatycznych i historię powodzi w regionie, trudno o lepszy moment, by wreszcie wbić pierwszą łopatę.
Autor: ws
