Uprawa ziemniaka zwłaszcza z przeznaczeniem "na sprzedaż", prowadzona jest w wyspecjalizowanych gospodarstwach, w których wykonuje się dużą liczbę zabiegów fungicydowych według ściśle przyjętego programu ochrony. W przypadku niewyspecjalizowanych farm zabiegi wykonywane są zwykle z mniejszą intensywnością i na podstawie bieżących obserwacji. Zdecydowanie najbardziej znaną chorobą w uprawie ziemniaka jest zaraza ziemniaka, ale prócz niej można zaobserwować między innymi alternariozę ziemniaka, czy też rizoktoniozę.
Zaraza ziemniak
Zaraza ziemniaka jest jedną z najbardziej niszczycielskich chorób uprawnych na świecie. Była przyczyną Wielkiego Głodu w Irlandii w XIX wieku. Nadal stanowi poważne zagrożenie dla produkcji ziemniaków, wymagając stałej uwagi, ponieważ w sprzyjających jej rozwojowi warunków pogodowych oraz przy braku skutecznej ochrony może powodować całkowite zniszczenie plonu bulw lub znacznie obniżać możliwość ich przechowywania.
Zaraza ziemniaka wywołana przez Phytophthora infestans. Objawia się ciemnymi, wodnistymi plamy na liściach, które szybko rozprzestrzeniają się i mogą prowadzić do zasychania całych liści. Na spodniej stronie liści w miejscu przejścia nekrozy w żywą tkankę można zauważyć biały/szary nalot. Choroba występuje również na łodydze — podłużne, brunatne plamy centralnie wklęśnięte oraz na bulwach, w których powoduje rdzawe przebarwienie miąższu. Przy dużej wilgotności powietrza, infekcja może szybko się rozprzestrzeniać, a w ciągu kilku dni może zniszczyć całą uprawę.
Alternarioza ziemniaka
Choroba powodowana przez grzyby z rodzaju Alternaria. Jest ona drugą chorobą o największym znaczeniu gospodarczym po zarazie ziemniaka.
Objawy choroby ziemniak w pierwszej kolejności w postaci ciemnobrunatnych plam o owalnych kształcie można zaobserwować na starszych liściach w okresie kwitnienia ziemniaka. Wewnątrz plam widoczne są sferycznie pierścienie, które są charakterystyczne dla alternariozy ziemniaka. Wokół plam widoczna jest jaśniejsza, najczęściej żółta obwódka. Wraz z rozwojem choroby nekrotyczne plamy łączą się, powodując zamieranie całych liści.
Alternarioza ziemniaka charakteryzuje się pojawianiem się ciemnych, okrągłych lub owalnych plam na liściach, które mogą być otoczone żółtym halo. Plamy te mogą się powiększać i łączyć, prowadząc do zasychania liści. Choroba może również atakować łodygi i bulwy ziemniaka, powodując na nich brunatne, zatopione plamy.
Rizoktonioza ziemniaka
Rizoktonioza jest uznawana obok zarazy ziemniaka i alternariozy za jedną z najgroźniejszych chorób ziemniaka. Jej objawy widoczne są zarówno na bulwach, jak i na dolnych częściach łodyg. Powodowana jest przez grzyb Rhizoctonia solani, którego źródłem może być gleba lub resztki pozbiorcze porażonych roślin uprawnych.
Na bulwach choroba objawia się w postaci charakterystycznych, wyraźnie odcinających się od skórki sklerocji — ciemnych zgrubień. Porażone bulwy nie powinny być wykorzystywane jako sadzeniaki, ponieważ wyrosłe z nich kiełki szybko zamierają.
Objawy choroby mogą być również widoczne na dolnych częściach łodygi w postaci jasnoszarej opliśni. Grzybnia przerasta łodygę i uszkadza wiązki przewodzące asymilaty z liści do bulw, w efekcie czego mogą się one nie rozwijać lub być bardzo drobne.
Zwalczanie najważniejszych chorób ziemniaka
Choroby ziemniaka mogą znacznie zmniejszyć plon bulw, dlatego też ich zwalczanie wymaga zastosowania środków ochrony roślin. Należy pamiętać o tym, że fungicydy oraz zaprawy należy stosować zgodnie z zapisami w etykiecie instrukcji stosowania.
W przypadku zwalczania rizoktoniozy zabieg należy wykonać specjalnie dostosowanym opryskiwaczem na glebę w momencie sadzenia bulw. Jednym z fungicydów zarejestrowanych do takiego zabiegu jest Amistar 250 SC, który zawiera substancję czynną azoksystrobina.
Zabezpieczenie uprawy ziemniaka i eliminacja zarazy ziemniaka i alternariozy wymaga nalistnej aplikacji środków grzybobójczych. Liczba wykonanych zabiegów zależy od przebiegu pogody, czyli od występowania warunków atmosferycznych sprzyjających infekcji i rozwojowi choroby. Drugim czynnikiem determinujących częstość stosowania fungicydów jest intensywność uprawy.
Intensywna ochrona ziemniaka
W przypadku upraw przemysłowych niezbędne jest zwiększenie liczby zabiegów. Przy wyborze środków do poszczególnych aplikacji należy pamiętać o ich rotacji i optymalnym ich stopniu porażenia roślin. Eksperci z firmy Osadkowski prowadzili liczne doświadczenia związane z prowadzeniem łanu w intensywnej uprawie ziemniaka i przygotowali rekomendację programu, który umożliwia utrzymanie zdrowej plantacji przez cały okres wegetacji.
Standardowa ochrona ziemniaka
Część upraw ziemniak w tym wczesnych, nie wymaga tak intensywnej ochrony, jak przedstawiona wcześniej. Dla takich upraw doradcy z firmy Osadkowski również zaproponowali sekwencje zabiegów o ich zdaniem najlepsze dostępne rozwiązania.
Należy pamiętać o tym, że wskazane wcześniej zalecenia nie zwalniają z konieczności lustracji plantacji i podejmowania decyzji o zabiegu na podstawie oceny stanu fitosanitarnego roślin.
